Η Νορβηγία κατέκτησε το διεθνές βραβείο “Road Safety Performance Index” (PIN) για το 2025, ως αναγνώριση της επιτυχημένης πολιτικής μείωσης θανάτων από τροχαία ατυχήματα.
Τα τελευταία 19 χρόνια, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ασφαλών Μεταφορών (European Transport Safety Council – ETSC) απονέμει το βραβείο PIN (Road Performance Index), με την Νορβηγία να είναι η «εκλεκτή» για το 2025, αν και ο στόχος της Πανευρωπαϊκής μείωσης των θανάτων από τροχαία ατυχήματα κατά το ήμισυ έως το 2030, δε δείχνει να είναι εφικτός.
Πάντως, αυτή η διάκριση της Νορβηγίας δεν ξαφνιάζει, καθώς οι χώρες της Βόρειας Ευρώπης και ιδιαίτερα της Σκανδιναβίας έχουν την πρωτοκαθεδρία τόσο στην δέσμευση για βελτίωση της Οδικής Ασφάλειας, όσο και στη μείωση των τροχαίων ατυχημάτων, καθώς και των θανάτων ή σοβαρών τραυματισμών που προκαλούνται από αυτά.
Το 2024, στη Νορβηγία καταγράφηκαν 16 θάνατοι ανά εκατομμύριο κατοίκων (88 συνολικά), αριθμός που είναι ο χαμηλότερος μεταξύ των 32 χωρών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα.
Αυτό δεν συνέβη τυχαία, αλλά χάρη σε στοχευμένες πολιτικές κινήσεις. Χαρακτηριστικά, για την τριετία 2022-2025, στην σκανδιναβική χώρα εκπονήθηκε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Οδική Ασφάλεια, το οποίο προέβλεπε 179 μέτρα σε 15 τομείς, με στόχο τη μείωση των θανάτων από τροχαία ατυχήματα σε κάτω από 50 ετησίως έως το 2030 και την πλήρη εξάλειψή τους, έως το 2050.
Παράλληλα, υπήρξε ένα ερευνητικό πρόγραμμα με την ονομασία “Best” και απώτερο σκοπό, την ενίσχυση της τεκμηρίωσης όσον αφορά στη χάραξη πολιτικής και της αξιολόγησης σχετικά με την αποτελεσματικότητα των υφιστάμενων, αλλά και μελλοντικών παρεμβάσεων σε επίπεδο Οδικής Ασφάλειας.
Σημειωτέον, πως από το 2020 ο Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας υποχρεώνει τις Αρχές να διερευνούν εις βάθος κάθε θανατηφόρο τροχαίο σε συνδυασμό με διεξαγωγή νεκροψίας, για καλύτερη κατανόηση των αιτίων.
Ακόμη, η εστίαση στην εκπαίδευση των νέων με πιο αυστηρά κριτήρια, η θέσπιση διπλού συστήματος ποινών για τους νέους οδηγούς και οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης, συνέβαλαν στη μείωση των θανάτων σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα.
Επιπλέον, υπήρξαν και τοπικές πρωτοβουλίες καινοτομίας όπως το πρόγραμμα Heart Zones, για δημιουργία ζωνών χωρίς αυτοκίνητα περιμετρικά των σχολείων, καθώς επίσης και η πιστοποίηση «Δήμοι Οδικής Ασφάλειας», που ενθαρρύνει τους δήμους να αναλάβουν ενεργό ρόλο στην προώθηση της οδικής ασφάλειας στις τοπικές τους κοινότητες.
Δυστυχώς, σε αντίθεση με τη Νορβηγία, οι περισσότερες που εντάσσονται στο PIN δεν ακολουθούν τον ίδιο δρόμο.
Με βάση τα αποτελέσματα του 2024, η μείωση θανάτων σε σύγκριση με το 2023, ήταν μόλις 2%, ενώ η συνολική μείωση από το 2019 ήταν 12%, αντί για 27% που χρειαζόταν, προκειμένου να επιτευχθεί η συνολική μείωση κατά 50% έως το 2030, που έχει τεθεί ως απώτερος στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η μοναδική χώρα που έχει μειώσει κατά το ήμισυ τους θανάτους σε μια δεκαετία είναι η Λιθουανία, η οποία παράλληλα παρουσίασε μείωση 35% κατά την περίοδο 2019-2024.
Επιπρόσθετα, χώρες όπως Βέλγιο, Πολωνία και Σλοβενία πέτυχαν μείωση άνω του 25%, ενώ υπήρξαν και χώρες με αύξηση όπως οι Ελβετία και Εσθονία.
Συνολικά, 20.017 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από τροχαία ατυχήματα στους δρόμους της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2024.
Αν τα καθαρά αριθμητικά δεδομένα δεν είναι αρκετά, αρκεί να προσθέσουμε ότι σύμφωνα με την αναφορά του ETSC PIN, οι κατάλληλες βελτιώσεις Οδικής Ασφάλειας θα μπορούσαν να έχουν αποσοβήσει 23.800 θανάτους από το 2014, γεγονός που πέραν του προφανούς, θα δημιουργούσε και κοινωνικά κέρδη αξίας 60 δις ευρώ.
Ακόμη, αν η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε επιτύχει την προσδοκώμενη ετήσια μείωση 6,7%, θα μπορούσαν να είχαν σωθεί επιπλέον 49.600 ζωές, γεγονός που οικονομικά μεταφράζεται σε κοινωνικά κέρδη αξίας 124 δις ευρώ.
ΝΩΝΤΑΣ ΔΟΥΖΙΝΑΣ
Photo: Unsplash – Juup Schram